Przypadek oszustwa może skutkować dla firmy kosztem sięgającym 15 procent rocznego obrotu. Chociaż konkretne dane nie są dostępne, liczba przypadków nadużyć w sektorze paszowym wydaje się rosnąć. GMP+ International właściciel i zarządzający systemem certyfikacji GMP+ dla sektora paszowego, wzywa do większej świadomości i przejmowania na siebie odpowiedzialności. ‘Sprawdzać. Jeśli coś nie jest w porządku, należy rozmawiać z dostawcą i ustalić gdzie tkwi problem’.
Przewoźnik i manager wymieniają uścisk dłoni. Samochód z dostawą dojechał, tak jak w każdy piątek po południu. Ale inaczej niż przedtem, plomby na samochodzie są uszkodzone. Gdy manager pyta o to przewoźnika, ten wyjaśnia że – po nocy spędzonej na parkingu – sprawdził czy ładunek jest nadal kompletny. Manager zna przewoźnika od lat i przyjmuje jego wyjaśnienia. Pora na rozładunek.
‘Takie sygnały mogą wskazywać na oszustwo’ wyjaśnia Johan den Hartog, Dyrektor Zarządzający GMP+ International z Rijswijk (Holandia). ‘Gdy dostawca uzgodnił, że będzie dostarczał produkty zaplombowane, powinien tak robić za każdym razem. Nie przyjmujcie żadnych usprawiedliwień, nawet wtedy, gdy w przeszłości nie było nigdy żadnego problemu. Poproś dostawcę o wyjaśnienia. Umowa to umowa. Ładunek mógł być poddany manipulacji w drodze. Niekompletne podanie nazwy firmy na liście przewozowym lub na kontrakcie zakupu może także służyć wprowadzeniu w błąd odnośnie pochodzenia ładunku’.
Oszustwo to nadużycie: świadome fałszowanie produktu (lub informacji), na przykład poprzez dodawanie złych lub zabronionych produktów, mające na celu korzyść finansową. Rozmaite incydenty w sektorze paszowym w przeszłości były wynikiem oszukańczych działań. Ponieważ oszustwo jest ukrywane przez sprawców jak tylko to możliwe, nie wszystkie przypadki zostają wykryte, stąd nie ma twardych danych o skali tego zjawiska. Ale jeśli przeszłość czegoś nas nauczyła, to tego że oszustwo wcześniej czy później będzie wykryte i prowadzi do skandalu.
Den Hartog: ‘Nieuczciwe działania wciąż istnieją, a niektórzy gracze rynkowi nadal nie odrobili lekcji. Dla własnych korzyści finansowych podejmują świadomie ryzyko kosztem innych.’ Równocześnie den Hartog wskazuje na to, że sprawy, które tradycyjnie byłyby zaliczone do kwestii bezpieczeństwa, są obecnie określane jako oszustwa. ‘Doświadczenie nauczyło nas podnoszenia poprzeczki’ Rosnące znaczenie bezpieczeństwa pasz odgrywa w tym znaczącą rolę. ‘Normy i wartości uległy zmianie’ stwierdza den Hartog. ‘Przed laty odręczne poprawki na dowodzie dostawy byłyby akceptowane. Dzisiaj jest to nie do pomyślenia’.
Kiedy dochodzi do nadużycia, GMP+ International nie zależy na chwytaniu przestępców – temat oszustw nie jest elementem szczególnym systemu certyfikacji GMP+ , chyba że ma bezpośrednie i konkretne konsekwencje dla bezpieczeństwa pasz. ‘Audytorzy nie są oficerami śledczymi’. GMP+ International zależy głównie na świadomości i na braniu odpowiedzialności przez firmy.
‘Firmy muszą stale zachowywać czujność’ uważa den Hartog. ‘Jeśli produkt jest oferowany po cenie niższej niż wartość rynkowa, są powody do podejrzeń. Jeśli podejrzewasz, że otrzymujesz nie to co zamówiłeś, lub gdy produkt ma niewłaściwy kolor czy zapach, przeprowadź dochodzenie: czy specyfikacja jest prawidłowa? Czy droga transport była inna od ustalonej? Sprawdzaj. Jeśli coś nie jest w porządku, poproś dostawcę o wyjaśnienia i ustal skąd wziął się problem.’ Podkreśla on, że nie wymaga to dużego nakładu pracy. Firmy z certyfikatem GMP+ mają już gotową infrastrukturę na wypadek kryzysu. Każda firma ma zespół kryzysowy na wypadek incydentów z niebezpieczną paszą, jako część Early Warning System (EWS). ‘Wykorzystaj swoje bieżące procesy, aby wykryć oszustwo na czas’ zaleca den Hartog. Jeśli nadużycie ma konsekwencje dla bezpieczeństwa pasz, firmy uczestniczące powinny zgłosić to do GMP+ International w ciągu 12 godzin.
Pomyłka nie zawsze wskazuje na fakt oszustwa. A oszustwo nie zawsze musi mieć takie rozmiary jak skandal z końskim mięsem w Europie w 2013 roku. A jednak. Firmy muszą być czujne, nawet na ‘małe’ przypadki fałszerstwa, argumentuje den Hartog. ‘To wykracza poza bezpieczeństwo pasz. Nadużycie może być widomą oznaką większych problemów w firmie, takich jak chaos w procesach biznesowych lub problemy finansowe. Jeśli tak jest, należy się zastanowić czy nadal współpracować z tym dostawcą. Jego problemy mogą w końcowym efekcie stać się również twoimi problemami’
Krytyczne nastawienie jest także pożądane, gdy dostawca nie jest tym, kto popełnił oszustwo , lecz stał się jego ofiarą. ‘Badania wskazują, że gdy bezpośredni dostawca ucierpiał wskutek oszustwa, szanse, że twoja firma będzie także ofiarą, rosną (Food fraud vulnerability and its key factors (Van Ruth, Huisman, Luning: Trends in Food Science & Technology, 67, 2017), a to może być kosztowne: przypadek oszustwa może kosztować firmę od 2 do 15 procent rocznego obrotu, co wykazało badanie z przemysłu spożywczego (Consumer Product Fraud and Deterrence, Grocery Manufacturers Association, 2010).
Dialog na temat nadużyć zyskuje poparcie w sektorze, z satysfakcją zauważa Dyrektor Zarządzający GMP+ International. Organizacja ta ma w tym swój udział publikując dokument informacyjny na temat nadużyć. Dokument ten, opracowany we współpracy z Saskią Ruth, profesor Food Authenticity w Wageningen University, zawiera narzędzia i wskazówki, które pomogą firmom identyfikować oszustwa. Dla przykładu, niektóre produkty, procesy i regiony są bardziej podatne na nadużycia niż inne (produkty ciekłe są łatwiejsze do podrabiania niż produkty stałe).
Den Hartog: ‘Warunki w kraju lub regionie pochodzenia mogą skłaniać firmy do popełniania nadużyć. Wysoki stopień korupcji i bieda również zwiększają ryzyko oszustwa’.
W razie wątpliwości firmy mogą weryfikować organizacje w ukierunkowany sposób, na przykład sprawdzając niezależne źródła, takie jak zgłoszenia RASFF (At hazard: wybrać adulteration/fraud), w bazie danych US Pharmacopeial Convention, w publikacjach naukowych, zgłoszeniach EWS GMP+, biuletynach GMP+, raportach publikowanych przez inne instytucje lub media. Ponadto indeksy Transparency International Corruption Perception Index oraz Multi-dimensional Poverty Index dają firmom obraz poziomu korupcji w danym regionie.
Podejrzliwość nie jest niezbędna, mówi den Hartog. Jednak czujność jest. ‘Oszustwo może mieć poważny wpływ na firmę. Pytanie ‘Czy jestem odpowiednio przygotowany? jest pytaniem, które każda firma powinna sobie stale zadawać’.
Czujność na wypadek oszustw jest kluczowa dla przedsiębiorców w sektorze paszowym. Dlatego GMP+ International organizuje szkolenie Grip on Danger, 14 grudnia 2017. Uczestnicy dowiedzą się jak wykrywać nadużycia i poznają narzędzia do ich opanowania. Więcej informacji lub zgłoszenia: +31 (0)70 307 41 20 lub info@gmpplus.org. Koszt: € 895 bez VAT. Obejmuje kontynuację 15 lutego 2018 w godzinach przedpołudniowych.
English
Nederlands
polski
Deutsch